ارزیابی روش های تولید برنج در استان گیلان با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)

جهت بررسی و انتخاب بهترین روش تولید برنج در استان گیلان، از بین روش­های سنتی، نیمه مکانیزه و مکانیزه از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شد. بدین منظور از داده­های به‌دست آمده از 25 کارشناس بخش کشاورزی و 18 کشاورز پیشرو استان گیلان در سال زراعی 1391 استفاده شد. در این روش ارزیابی، پنج معیار اصلی در نظر گرفته شد که شامل: 1- معیار زراعی 2- معیار مدیریت مصرف انرژی 3- معیار اقتصادی 4- معیار اجتماعی 5- معیار ارگونومیکی (آلودگی محیطی و راحتی کار در کشت) بودند. اساس کار این روش تعیین میزان اهمیت و رتبه­بندی معیارهای موثر در انتخاب بهترین روش تولید برنج از طریق تخصیص وزن نسبی به معیار­ها با توجه به نظرهای ارایه شده در پرسش نامه­ها بود. با استفاده از نرم افزار (Expert Choice) تحلیل سلسله مراتبی انجام گرفت. نتایج تجزیه و تحلیل این بررسی با روش AHP نشان داد که در بین معیارهای مورد بررسی معیار ارگونومیکی بیشترین و معیار انرژی مصرفی کمترین اهمیت را برای کارشناسان و کشاورزان در بخش زراعت برنج دارد. در بین سیستم­های تولید برنج، روش مکانیزه با میانگین وزنی 347/0، مناسب­ترین روش تولید برنج است و روش نیمه مکانیزه با میانگین وزنی 329/0 و روش سنتی با میانگین وزنی 324/0 به ترتیب در رتبه­های بعدی قرار داشتند. با این وجود نتایج حاصل نشان داد که تولید برنج به روش مکانیزه از لحاظ معیار اجتماعی نسبت به دیگر روش­ها از مقبولیت کمتری بین کشاورزان برخوردار است. این موضوع بیانگر این واقعیت است که تولید برنج در گیلان نیاز به همت بیشتر مسئولین دارد تا در مدیریت بهتر این روش و در صورت امکان با فرهنگ­سازی مناسب راهی برای افزایش استفاده از سیستم­های مکانیزه در نظر گرفته شود.